مديريت مصرف چيست؟

مديريت مصرف برق به معني کاهش ميزان توليد و کاستن از رفاه جامعه نيست بلکه هدف کاربرد اصولي و منطقي انرژي و حفظ و بالا بردن بهره وري استفاده از انرژي الکتريکي و همچنين افزايش سطح رفاه جامعه ميباشد .. با توجه به روند رشد صنعتي استان و سهم بيش از 50%‌مصرف انرژي پتانسيل قابل توجهي براي مديريت مصرف در اين بخش وجود دارد.

مهمترين عواملي که باعث از بين رفتن انرژي الکتريکي بصورت تلفات در بخشهاي مختلف صنعت مي شود مي توان به موارد زير اشاره کرد

رعايت نکردن برنامه زماني صحيح بهره برداري از واحدهاي توليدي  

 عدم استفاده منطقي از تجهيزات منصوبه

 بي بار کردن بعضي از ماشين آلات در طول ساعات توليد

 نبودن برنامه منظم تعميرات

 مشکلات موجود در بخش توزيع برق وتوزيع نامناسب آن

 پائين بودن ضريب قدرت

  کنترل نامناسب سيستمهاي روشنائي، حرارتي و برودتي در قسمتهاي مختلف

  برخي از راههاي كاهش مصرف در بخش صنعتي

 كاهش مصرف و يا جابجايي زمان شيفت،استفاده از كنتور سه تعرفه

 انتقال تعطيلات و تعميرات سالانه به ماههاي گرم و پرمصرف سال

  نصب خازن بر روي وسايل داراي الكتروموتور

 رفع عيب خازنهاي معيوب و تعويض خازنهاي فرسوده

 مديريت انرژي در كارخانجات

  پرهيز از روشن و خاموش كردن بيش از حد موتورها

 طراحي مناسب ساختمانها و سالنهاي توليدي به منظور استفاده بيشتر از نور طبيعي

  استفاده از لامپ كم مصرف

استفاده از تجهيزات با راندمان بالا

عايق بندي مناسب محوطه كار به منظور كاهش اتلاف انرژي

حذف مصارف غير ضروری ساعات پيك

مديريت انرژي در كارخانه

تميز نمودن سطح لامپها و سرويس به موقع وسايل گرمايشي و سرمايشي

استفاده از تهويه مناسب

و....

  پيك بار:

ساعاتي از شبانه روز كه مصرف انرژي الكتريكي به اوج خود مي رسد و اين ساعات از زمان غروب خورشيد به مدت 4 ساعت مي باشد با توجه به رشد سريع و بي رويه مصرف، در بخش توليد با تلاش فراوان خدمتگزاران صنعت برق، به ميزان مصرف توليد داريم ولي ظرفيت ذخيره ما كم مي باشد.

پس مديريت مصرف به مجموعه روشها و اقداماتي گفته مي شود كه براي بهينه سازي مصرف به كار گرفته ميشود.اين روشها معمولا به سه گروه تقسيم مي شوند :

  گروه اول :  روشهايي هستند كه هزينه اي نداشته باشند مثلا استفاده درست از وسايل و دستگاهها و مراقبت و نگهداري از آنها .

گروه دوم :  روشهايي هستند كه هزينه دارند اما اين هزينه ها چندان زياد نيست (روشهاي كم هزينه ) مانند تعمير و نگهداري وسايل ، اندازه گيري ميزان مصرف انرژي در دستگاههاي مختلف يك كارخانه و نظارت بر تغيير مصرف هر دستگاه ، عايق كاري لوله ها و كانالها ، اجراي برنامه هاي آموزشي در خصوص روشهاي كاهش انرژي .

گروه سوم : روشهاي پر هزينه هستند . در اين روشها بايد تغييرات اساسي جهت بهبود مصرف انرژي در دستگاهها ، تاسيسات و ساختمانها بوجود آورد مثلا اگر كارخانه اي كهنه و قديمي باشد بايد در صورت نياز و امكان صرفه جويي انرژي ، دستگاههاي آنرا با دستگاههاي نو تعويض كرد يا دستگاههاي تكميلي در جهت جلوگيري از اتلاف انرژي نصب نمود يا اگر ساختماني كهنه شده باشد بايد تمام تاسيسات گرمايش و سرمايش آنرا تعويض كرد .

همه ما مصرف كننده انرژي هستيم و در خانه ، خيابان ، محل كار و رفت و آمدهاي خود از يكي ازانواع انرژي استفاده مي كنيم . براي آنكه بتوانيم مديريت مصرف انرژي را بهتر انجام دهيم لازم است بين اين مصرف كننده هاي گوناگون تقسيم بندي بوجود آوريم و آنان را به چند بخش تقسيم كنيم . اين بخشها عبارتند از :

-خانگي

-تجاري

-صنعتي

-كشاورزي

-عمومي

-ساير مصرف كنندگان

هر يك از اين بخشها يكي از انواع انرژي را بيشتر مورد استفاده قرار مي دهند .

  بخشهاي خانگي و تجاري

اين بخش به وسايل و مصرف كننده هاي انرژي  كه در خانه و يا در مغازه ها و فروشگاههاي خانگي مثل يخچال ، فريزر ، تلويزيون ، ماشين لباسشويي ، جاروبرقي ، اجاق ، روشنايي و دستگاههاي گرمايش و سرمايش ، جزءمصرف كننده هاي اين بخش هستند . در اين بخش ، بيشتر از انرژي برق استفاده مي شود و مهمترين مصرف آن براي گرمايش و سرمايش و روشنايي است . در كشور ما 34% از انرژي يعني تقريبا يك سوم انرژي ، در اين بخش مصرف مي شود . بنابراين ، اعمال مديريت انرژي در اين بخش بسيار مهم است .اقدامات مديريت مصرف در اين بخش شامل موارد مختلفي ميشود . آگاه سازي و آموزش مصرف كنندگان اولين اقدام مهم به شمار ميرود . همانطور كه گفتيم همه افراد در هر موقعيتي كه باشند مصرف كننده انرژي در بخشهاي خانگي و تجاري هستند . هم خود از وسايل انرژي بر استفاده مي كنند و هم خدمات مراكز تجاري و شبكه حمل و نقل بهره مي برند . به همين دليل آگاه سازي و آموزش مصرف كنندگان بايد در همه سنين و همه اقشار اجتماعي انجام بگيرد . آموزش راههاي درست استفاده از وسايل خانگي به وسيله معلمان و دبيران به دانش آموزان ، انتشار كتاب و جزوه براي كودكان و نوجوانان ، انتشار دفترچه هاي راهنماي استفاده صحيح از دستگاه ها و پخش برنامه هاي راديو و تلويزيوني  ، روشهايي هستند كه  مي توان براي مصرف بهينه انرژي از آنها استفاده كرد .روش ديگر مديريت انرژي در اين بخش آن است كه از توليد كنندگان بخواهيم دستگاههاو ساختمانهايي با مصرف بهينه انرژي بسازند . مي دانيم كه يخچالها و فريزرهاي ما ، بيشتر از استاندارد جهاني انرژي مصرف مي كنند . همينطور ساختمانها ، فروشگاهها و مغازه ها را مي توان طوري طراحي كرد كه مصرف انرژي كمتر بشود ، مثلا ميِ توان براي روشنايي ساختمان ، بيشتر از نور خورشيد استفاده كرد يا ساختمان را خوب عايقكاري كرد تا سرما از بيرون به داخل ساختمان نفوذ نكند و گرما از داخل بيرون نرود .

بخش صنایع

منظور از اين بخش ، مصارفي از انرژي است كه در كارخانجات به مصرف مي رسد تا انواع كالا ها توليد شود و در اختيار مصرف كنندگان قرار گيرد . تمامي كارخانجات ، مصرف كنندگان بزرگ انرژي هستند ، اما بعضي از آنها بيشتر از ديگران انرژي مصرف مي كنند . به اين گروه كارخانجات بسيار انرژي بر مي گويند . كارخانجات توليد سيمان ، فولاد و فلزات و همچنين نيرو گاهها يعني كارخانجات توليد برق ، انرژي زيادي به صورت برق يا مواد سوختني مصرف مي كنند . نوع انرژي مصرف شده در صنايع يكسان نيست و به نوع صنعت وابسته است . در صنايع شيميايي بيشتر از انرژي فسيلي (نفت و گاز)و در صنايع فلزي (با كوره هاي الكتريكي نظير صنايع فولاد ، آلومنيوم ، آهن ، مس) بيشتر از انرژي برق استفاده ميشود.در بعضي از صنايع هم مثل صنايع ساخت سيمان ، كاغذ سازي و صنايع غذايي (نظير صنايع قند و شكر) از هر دو نوع انرژي به ميزان تقريبا يكساني استفاده مي شود . در كشور ما تقريبا 27% يعني حدود يك سوم از كل انرژي در اين بخش مصرف مي شود . اما بايد توجه داشت كه مصرف انرژي در اين بخش - كه در حال حاضر كمتر از بخش خانگي و تجاري است -به سرعت افزايش مي يابد ، زيرا كشورمان در حال سازندگي است و تعداد كارخانجات روز به روز بيشتر مي شوند . بنابراين ، اعمال مديريت مصرف در اين بخش نيز حايز اهميت است . اقدامات مديريت مصرف در بخش صنايع شامل چند رده مهم مي شود كه عبارتند از : آموزش و آگاه سازي ، مميزي انرژي ، مديريت بار و باز يافت انرژي .

آموزش و آگاه سازي

نخستين اقدام ، اقدامات آموزشي و آگاه سازي هستند . تشكيل دوره هاي آموزشي و سمينارها ، انتشار كتابها و تهيه فيلمهاي آموزشي براي مديران و تكنسينهاي كارخانه ها ، راههاي استفاده درست از وسايل و روشهاي كنترل و نظارت و امكانات بهينه سازي مصرف انرژي را به آنها مي آموزد . تجربه كشورهاي مختلف نشان داده است كه برنامه هاي آموزش و آگاه سازي مي توانند نقش موثري در كاهش مصرف انرژي و بهينه سازي آن داشته باشند . برآورد ها نشان داده كه اقدامات انجام شده در اين زمينه تا 20 درصد انرژي را كاهش داده است . آموزش و آگاه سازي در هر يك از بخشهاي انرژي بر ، شكل خاصي دارد كه در هر مورد به آنها اشاره خواهيم كرد .

نتيجه گيري :
براساس بررسي هاي انجام شده باتوجه به سياست تعرفه هاي زمان مصرف، نصب كنتورهاي چند تعرفه، بكارگيري لامپهاي كم مصرف، اعمال كنترل بر روي وسايل برودتي و سرمايشي ، جابجايي برنامه ريزي شده در خطوط توليد برخي از كارخانه ها و ... مي توان تاثير قابل توجهي در كاهش پيك شبكه سراسري و عدم سرمايه گذاري هنگفتي براي توسعه ظرفيتهاي نيروگاهي و شبكه داشته باشد.
شايان ذكر است به ازاء هر مگاوات صرفه جويي در انرژي الكتريكي معادل 8/0 ميليون دلار صرفه جويي در اقتصاد ملي صورت مي پذيرد كه رقم بسيار قابل توجهي مي باشد.
اميد است با بكار بستن توصيه هاي اين مجموعه ، علاوه بر انجام وظيفه ملي خويش باعث كاهش هزينه ها و كمك به اقتصاد ملي شويد.